Czerniak – jak go rozpoznać i kiedy zgłosić się do dermatologa? Objawy i profilaktyka
Czerniak to najgroźniejszy nowotwór skóry – agresywny, szybko dający przerzuty i trudny do leczenia w zaawansowanym stadium. Jednocześnie jest to nowotwór, który w 90% przypadków można wyleczyć, jeśli zostanie wcześnie wykryty. Kluczowe znaczenie ma zatem czujność pacjenta i szybka reakcja na niepokojące zmiany skórne.
W Centrum Medycznym Anmed w Pabianicach prowadzimy specjalistyczną diagnostykę znamion i profilaktykę czerniaka z wykorzystaniem dermatoskopii i wideodermatoskopii. Sprawdź, jak rozpoznać objawy i kiedy zgłosić się do dermatologa.
Czym jest czerniak?
Czerniak to złośliwy nowotwór wywodzący się z melanocytów, czyli komórek barwnikowych skóry. Może rozwijać się zarówno na skórze, jak i w błonach śluzowych (jamy ustnej, narządów płciowych), a nawet w oku. Choć stanowi tylko około 5–10% wszystkich nowotworów skóry, odpowiada za ponad 80% zgonów z ich powodu, ze względu na zdolność do szybkiego naciekania tkanek i tworzenia przerzutów.
Według Krajowego Rejestru Nowotworów, rocznie w Polsce diagnozuje się ok. 4 000 nowych przypadków czerniaka, z czego blisko 30% w województwie łódzkim wykrywanych jest w stadium zaawansowanym – głównie z powodu braku wczesnej diagnostyki.
Objawy czerniaka – na co zwrócić uwagę?
Większość czerniaków powstaje w obrębie już istniejących znamion barwnikowych, ale może też pojawić się jako zupełnie nowa zmiana na skórze. Alarmujące objawy to:
Zasada ABCDE (uznawana przez dermatologów na całym świecie):
- A – Asymetria: jedna połowa znamienia różni się od drugiej
- B – Brzegi: nierówne, poszarpane lub rozmyte kontury
- C – Color (kolor): niejednolity, obecność kilku odcieni (brązowy, czarny, czerwony, niebieski)
- D – Diameter (średnica): zmiana większa niż 6 mm
- E – Ewolucja: zmiana wielkości, kształtu, koloru lub pojawienie się swędzenia, krwawienia
Dodatkowe sygnały ostrzegawcze:
- swędzenie lub pieczenie znamienia,
- krwawienie, sączenie płynu,
- szybki wzrost lub przebarwienie,
- nowe zmiany skórne u osób po 40. roku życia.
Czerniak – kiedy zgłosić się do dermatologa?
Nie warto czekać na „pewność” – każda zmiana budząca wątpliwości powinna być oceniona przez dermatologa. Najlepszym momentem na wizytę jest ten, w którym zauważysz, że znamię:
- zmienia się w czasie,
- wygląda inaczej niż pozostałe (tzw. „brzydkie kaczątko”),
- krwawi lub boli,
- pojawiło się nagle i rośnie.
W Anmed Pabianice dermatolog może wykonać dermatoskopię lub wideodermatoskopię, które umożliwiają ocenę struktury znamienia w powiększeniu. W razie wątpliwości kierujemy pacjenta na wycięcie zmiany i badanie histopatologiczne.
Profilaktyka czerniaka – jak się chronić?
Skuteczna profilaktyka może zmniejszyć ryzyko rozwoju czerniaka nawet o 60–70%. Oto najważniejsze zalecenia:
Czerniak – Ochrona przeciwsłoneczna:
- unikaj ekspozycji na słońce w godzinach 11:00–16:00,
- stosuj kremy z filtrem SPF 50+, zwłaszcza na twarz, uszy i kark,
- nie korzystaj z solarium – ryzyko czerniaka rośnie aż o 75% u osób, które zaczęły opalanie sztuczne przed 30. rokiem życia (badania WHO 2022).
Czerniak – Samobadanie skóry:
- przynajmniej raz w miesiącu sprawdzaj ciało w lustrze,
- zwróć uwagę na miejsca trudnodostępne: plecy, kark, skórę głowy, pod paznokciami.
Czerniak – Badania kontrolne:
- raz w roku warto wykonać przegląd znamion u dermatologa,
- osoby z jasną karnacją, dużą liczbą znamion (>50) lub historią czerniaka w rodzinie powinny być objęte opieką specjalistyczną.
Czerniak – choroba, którą można pokonać wcześnie
Wczesne wykrycie czerniaka daje ponad 90% szans na całkowite wyleczenie. Dlatego warto zachować czujność, nie lekceważyć zmian skórnych i regularnie odwiedzać dermatologa. W Anmed w Pabianicach oferujemy kompleksową opiekę dermatologiczną – od badania dermatoskopowego, przez diagnozę, aż po współpracę z chirurgiem onkologiem, jeśli będzie to konieczne.
