Movember 2025: profilaktyka raka prostaty i jąder – męskie zdrowie pod lupą
Movember 2025. Listopad na całym świecie kojarzony jest z kampanią Movember, znaną w Polsce jako Wąsopad – inicjatywą, która ma zwrócić uwagę na to, jak ważna jest profilaktyka raka prostaty i jąder.
Symboliczne zapuszczanie wąsów to nie tylko modny gest, lecz przede wszystkim sposób, by głośno mówić o zdrowiu mężczyzn, potrzebie regularnych badań i przełamywaniu tabu wokół chorób onkologicznych. To moment, w którym lekarze i specjaliści przypominają: rak prostaty wykryty wcześnie jest w pełni wyleczalny, a regularne samobadanie jąder i badanie PSA mogą uratować życie. W listopadzie Centrum Medyczne Anmed w Pabianicach zachęca mężczyzn do działania – do rozmowy, profilaktyki i dbania o zdrowie na co dzień.
Organizatorzy akcji Movember 2025 w Polsce
W Polsce kampanię Movember 2025 koordynuje Fundacja „Nie Warto”, która od lat prowadzi działania edukacyjne i profilaktyczne w zakresie nowotworów męskich. Fundacja współpracuje z partnerami medycznymi, sieciami laboratoriów diagnostycznych oraz centrami handlowymi w całym kraju, organizując cykl bezpłatnych badań w ramach projektu „Mosznowładcy 2025”. W jego trakcie mężczyźni w wieku 18–40 lat mogą wykonać USG jąder, a panowie po 40. roku życia – badanie poziomu PSA.
Akcję wspierają również liczne organizacje i media, m.in. portal onkologiczny Zwrotnik Raka, Polskie Towarzystwo Urologiczne oraz partnerzy lokalni, którzy udostępniają przestrzeń i sprzęt diagnostyczny. W 2025 roku do kampanii przyłączyli się także znani sportowcy i influencerzy, m.in. Robert Lewandowski, apelując o większą świadomość i otwartość w rozmowie o zdrowiu mężczyzn.
Movember Polska to dziś nie tylko kampania informacyjna, lecz ogólnokrajowy ruch społeczny, który realnie zwiększa liczbę wykonywanych badań i ratuje życie dzięki edukacji oraz łatwiejszemu dostępowi do profilaktyki.
Dlaczego warto mówić o nowotworach męskich?
Nowotwory prostaty i jąder należą do najczęstszych chorób onkologicznych wśród mężczyzn. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów, w 2023 roku odnotowano w Polsce ponad 23 700 nowych przypadków raka prostaty, co stanowi wzrost o ponad 10 % w porównaniu z rokiem poprzednim. Średnio 48 Polaków dziennie słyszy diagnozę „rak prostaty”. Choroba ta odpowiada już za około 20 % wszystkich nowotworów u mężczyzn i zajmuje czwarte miejsce pod względem śmiertelności w skali światowej.
Z kolei rak jąder, choć występuje rzadziej, dotyka głównie młodych mężczyzn między 20. a 40. rokiem życia. W Polsce diagnozuje się około 1100 przypadków rocznie, ale dzięki wczesnej diagnostyce i skutecznemu leczeniu ponad 90 % chorych udaje się całkowicie wyleczyć. Źródła: KRN 2024, NFZ, European Urology, Lancet Oncology.
Nowotwory prostaty i jąder – kto jest w grupie ryzyka
Ryzyko zachorowania na raka prostaty rośnie wraz z wiekiem – najczęściej chorują mężczyźni po 50. roku życia, a w grupie 80+ nowotwór ten występuje już u nawet 8 na 10 mężczyzn. Znaczenie mają też geny: ryzyko zwiększa się dwukrotnie, jeśli ojciec lub brat chorowali na raka prostaty.
W przypadku raka jąder istotne są czynniki takie jak: przebyte wnętrostwo, wcześniejsze nowotwory jądra, nieprawidłowy rozwój narządów płciowych oraz obciążenia rodzinne. Niestety, badania pokazują, że ponad 60 % mężczyzn w Polsce nigdy nie wykonywało samobadania jąder, a wielu nie potrafi wskazać, jak wygląda profilaktyka raka prostaty. (Źródło: kampania Movember Polska 2024, NFZ, Zwrotnik Raka).
Profilaktyka raka jąder i prostaty – co, kiedy i jak często?
Profilaktyka raka prostaty i profilaktyka raka jąder opierają się na kilku filarach: edukacja, samobadanie, badania przesiewowe oraz modyfikacja stylu życia. W przypadku prostaty wykonuje się testy takie jak oznaczenie poziomu PSA (antygenu specyficznego dla prostaty) oraz badanie per rectum (DRE) – choć nie w formie szerokiego, obowiązkowego skriningu, lecz indywidualnie, w konsultacji z lekarzem. Wyniki badań wskazują, że systematyczne badania przesiewowe mogą zmniejszyć śmiertelność – np. w analizie europejskiej badanie ERSPC wykazało spadek zgonów o około 20% po ok. 9 latach u mężczyzn poddanych badaniu PSA w porównaniu z grupą kontrolną. Wikipedia Mimo to zastosowanie PSA jako badania przesiewowego w Polsce jest ograniczone – w badaniu PolSenior aż tylko 41,2 % starszych mężczyzn (65+) i 24,8 % mężczyzn w wieku 55–59 lat miało wcześniej oznaczone PSA. PMC
Samobadanie jąder
W przypadku raka jąder kluczowe jest samobadanie jąder – zalecane co miesiąc po ciepłej kąpieli, obejmujące uchwycenie jądra obiema dłońmi, delikatne rolowanie między kciukiem a palcami, zwracanie uwagi na zgrubienia, guzy, asymetrię lub zmiany w skórze moszny. Wynik pozytywny lub niepokojący wymaga konsultacji u urologa. Dzięki wczesnemu wykryciu rokowania w raku jąder są bardzo dobre (5-letnie przeżycie > 90% w wielu krajach). Ponadto, modyfikacja stylu życia – aktywność fizyczna, utrzymanie prawidłowej masy ciała, ograniczenie palenia tytoniu oraz zdrowa dieta – ma znaczenie zarówno w zmniejszaniu ryzyka zachorowania, jak i poprawie wyników leczenia w przypadku raka prostaty.
Badaj się regularnie!
Profilaktyka onkologiczna nie wymaga wiele – wystarczy regularność i świadomość. Eksperci z Polskiego Towarzystwa Urologicznego oraz Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rekomendują poniższe działania:
Rak prostaty:
- Po 45. roku życia – raz w roku wizyta u urologa i oznaczenie poziomu PSA we krwi (prostate-specific antigen).
- Po 50. roku życia – obowiązkowo badanie palpacyjne prostaty (per rectum) podczas wizyty kontrolnej.
- Przy obciążeniu rodzinnym (np. ojciec lub brat chorowali) – badania warto rozpocząć już od 40. roku życia.
- Dodatkowo: kontrola poziomu testosteronu, badania ogólne moczu i USG układu moczowego co 1–2 lata.
Rak jąder:
- Od okresu dojrzewania – samobadanie jąder raz w miesiącu, najlepiej po ciepłym prysznicu lub kąpieli, gdy moszna jest rozluźniona.
- Każde jądro należy delikatnie obracać między palcami – powinno być gładkie, elastyczne i bez wyczuwalnych guzków.
- W przypadku niepokojących zmian (zgrubienie, asymetria, ból, uczucie ciężaru) – natychmiastowa wizyta u urologa.
- Raz w roku – profilaktyczne USG moszny i jąder, które pozwala wykryć nawet bezobjawowe zmiany.
Regularne kontrole zwiększają szanse na wczesne wykrycie nowotworu, gdy leczenie jest krótkie i bardzo skuteczne. Wczesne wykrycie raka prostaty daje ponad 95 % szans na wyleczenie, a raka jądra – nawet 98 %.
Styl życia i świadomość – dwa filary profilaktyki raka jąder i prostaty
Badania pokazują, że nawet 30–40 % przypadków raka prostaty można zapobiec dzięki zmianom w stylu życia. Dieta bogata w warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, ryby i oliwę z oliwek, a uboga w czerwone mięso i tłuszcze zwierzęce, zmniejsza ryzyko zachorowania. Dodatkowo, regularna aktywność fizyczna (minimum 150 minut tygodniowo) wpływa korzystnie na poziom hormonów i ogólną odporność organizmu.
Równie ważna jest otwarta rozmowa o zdrowiu – Movember ma łamać stereotyp „twardziela”, który nie chodzi do lekarza. Profilaktyka to nie słabość, lecz odpowiedzialność wobec siebie i bliskich.
Profilaktyka raka jąder i prostaty – to męska decyzja
Movember 2025 przypomina, że rak jąder i rak prostaty można wyleczyć, jeśli zostaną wcześnie wykryte. Każdy mężczyzna powinien pamiętać o prostych zasadach:
- Raz w miesiącu – samobadanie jąder,
- Raz w roku – badanie PSA i konsultacja urologiczna,
- Zdrowy styl życia – ruch, dieta, unikanie alkoholu i tytoniu,
- Otwartość – rozmowa o zdrowiu z partnerką, lekarzem, przyjaciółmi.
Urolog w Centrum Medycznym Anmed – profilaktyka, diagnostyka i wsparcie mężczyzn
W Centrum Medycznym Anmed w Pabianicach działa doświadczony urolog, który zajmuje się kompleksową diagnostyką i leczeniem chorób układu moczowo-płciowego u mężczyzn. Pacjenci mogą wykonać tu zarówno badanie PSA, USG jąder, jak i USG układu moczowego, a także skonsultować niepokojące objawy, takie jak częstomocz, ból w podbrzuszu czy problemy z erekcją. Regularne wizyty u urologa pozwalają wykryć choroby, zanim dadzą poważne objawy – szczególnie raka prostaty i raka jąder, które w początkowej fazie często przebiegają bezboleśnie. Lekarze Anmed podkreślają, że profilaktyka urologiczna to inwestycja w długie, zdrowe życie. Mężczyzna, który dba o siebie i nie odkłada badań na później, pokazuje prawdziwą odpowiedzialność i siłę – dla siebie i dla swoich bliskich.
